De rol van IP in de zakelijke communicatie is in de afgelopen twee decennia enorm veranderd. Ging het in de eerste tien jaar na de ‘uitvinding’ van VoIP nog relatief langzaam en lag de nadruk op technologische ontwikkeling, in de laatste tien jaar is er in zeer rap tempo veel gebeurd. Niet alleen nieuwe technologie maar vooral ook nieuwe spelers, nieuwe business modellen en nieuwe kanalen. Te veel om op te noemen.

Het is dit jaar precies 20 jaar geleden dat het Israëlische bedrijf VocalTec haar ‘InternetPhone’ op de markt bracht. Weinigen zullen het weten maar dit was de eerste VoIP-applicatie waarmee gebruikers elkaar konden bellen via het internet. Mede-oprichter Alon Cohen werd hiervoor begin dit jaar in Miami Beach samen met Jeff Pulver, mede-oprichter van Amerikaanse VoIP marktleider Vonage (opgericht in 2001), opgenomen in de VoIP Hall of Fame. Skype klinkt wellicht bekender in de oren dan Vocaltec en Vonage. Het bedrijf is in 2003 opgericht als peer-to-peer dienst en is inmiddels een onderdeel van Microsoft. Skype is inmiddels met een kleine 100 miljoen gelijktijdige gebruikers verantwoordelijk voor bijna de helft van alle internationale belminuten – via VoIP. En vandaag de dag vinden we het heel normaal om te chatten en bellen met Facebook, WhatsApp, Line, ICQ, Viber, fringe en tientallen andere apps op onze smartphones en tablets. Er is veel gebeurd.

Business modellen

Niet alleen de techniek, ook de business modellen van telecomoperators zijn het afgelopen decennium hierdoor compleet op de schop gegaan. Waren eerst belminuten en later sms-jes jarenlang de heilige cash cows, nu zijn die door VoIP en Instant Messaging zo goed als gratis geworden en dat dwingt de operators tot het aanpassen van hun verdienmodellen. Het aanbieden van Voice over WiFi (VoWiFi) en Voice over LTE (VoLTE) wordt nogal eens als innovatie gepresenteerd maar is eigenlijk pure noodzaak om kosten te besparen. Telco’s moeten immers intern overschakelen van traditionele telefonie (TDM) op IP en zullen bovendien ISDN tussen nu en tien jaar gefaseerd gaan uitzetten. Swisscom stopt al in 2017 met ISDN en op het moment dat een grote telco als BT in 2025 de laatste ISDN-stekker uit het netwerk trekt, is dat precies 30 jaar na de introductie van InternetPhone door Vocaltec.

Ook de klassieke leveranciers van telefooncentrales (PBX’en, of nauwkeuriger PABX’en) zijn de afgelopen jaren overgeschakeld van TDM en ISDN naar IP en bieden dus en masse VoIP voor hun communicatiesystemen. Extern middels SIP-trunks en intern via SIP-telefoons. Philips, Siemens, Ericsson, Nortel, Alcatel Lucent, NEC zelf en vele andere grote PBX-spelers zijn inmiddels non existent in deze markt of hebben deze switch afgelopen jaren gemaakt. Zij hebben in dit proces de strijd verloren van nieuwe IP-PBX spelers als Cisco, Avaya en Mitel. En de al jarenlange krimp van de PBX-markt (enkele opkomende markten daargelaten) zet inmiddels ook deze partijen steeds meer onder druk. Het kan verkeren.

Cloud

Waar we inmiddels massaal voor zijn gevallen, is de flexibiliteit van de cloud inclusief de bijkomende voordelen van efficiëntie en innovatie. Waren het 10 jaar geleden nog enkele lokale pioniers, zoals de Nederlandse startups Speakup, Voipro en Voiceworks, die het hosted voice evangelie, vaak op basis van eigen platformen, kwamen verkondigen, inmiddels kent Nederland al bijna een miljoen hosted voice seats. Die worden, volgens onderzoek in het rapport Benelux Voip Market Report 2015 van de Cavell Group, geleverd door zo’n 80 providers via duizenden IT- en telecomdienstverleners. Hiermee is ons land koploper in het aantal platforms per hoofd van de bevolking. Dit is meer dan een aardig weetje voor de vrijdagmiddagborrel maar illustratief voor een trend.

De telefooncentrale in de cloud is dus gemeengoed geworden en deze markt groeit in de VS, Verenigd Koninkrijk en Nederland (Benelux) de komende jaren met zo’n 30-40 procent per jaar. Het is dus niet gek dat ook hier nu niet alleen een consolidatie plaatsvindt maar ook dat Europese aanbieders buiten de eigen landsgrenzen actief worden. Zo is bijvoorbeeld het Duitse NFon inmiddels actief in 11 landen en bekijken en betreden ook grote Amerikaanse spelers, zoals Vonage, 8×8, Thinking Phones, RingCentral en West, de Europese markt met de UK en Nederland voorop. Hetzij zelfstandig, hetzij na lokale overnames.

Microsoft

En dan is er natuurlijk nog Microsoft. Langzaam maar zeker is Skype (dat al lang niet meer peer-to-peer is maar gewoon uit de Microsoft cloud komt) salonfähig geworden en wordt de dienst onder de naam Skype for Business ook zakelijk ingezet. Uiteraard inclusief uitbreidingen met PBX-functionaliteiten en komende jaren als integraal onderdeel van de Microsoft werkplekdiensten om ook in de meeste communicatiebehoeftes te kunnen voldoen. Een deel van de UC-features is al geïmplementeerd en een deel volgt de komende jaren. Microsoft is dus eigenlijk gewoon een telecomprovider aan het worden, stelt althans Gartner die verwacht dat Microsoft al binnen twee jaar een mondiale top-3 speler in dit speelveld zal zijn. Het bedrijf biedt dan complete oplossingen uit de cloud voor grootzakelijke klanten en in toenemende mate komen deze diensten dan ook beschikbaar voor kleinzakelijke gebruikers.

Alles gekoppeld

Het is duidelijk dat de telecommarkt al lang niet meer gaat over VoIP versus de chef-secretaresse schakeling als symbool voor de PBX. De gebruikers van de toekomst willen ook instant messaging, video, screen sharing, collaboration en al die andere mooie communicatiespeeltjes. En natuurlijk mooi gekoppeld met hun zakelijke applicaties, of dat nu CRM-systemen, boekhoudsoftware of andere zakelijke applicaties zijn. In 2020 bestaat meer dan de helft van de beroepsbevolking uit Millennials, mensen die in dit millennium zijn opgegroeid met internet, smartphones, tablets, social media, cloud en andere technologie die de ouderen onder ons 10 jaar geleden nog heel spannend vonden. Let op, dat is al over vijf jaar. Hetzelfde geldt dus voor een groot deel van de Nederlandse managers en beslissers. Zij zijn minder of misschien wel helemaal niet geïnteresseerd in VoIP of IP-PBX of hosted voice maar denken in termen van UC as a Service (UCaas).

Moeilijk kiezen

Het zou zomaar eens lastig kunnen worden om als IT- of telecomdienstverlener te kiezen met welke partij of partijen in zee te gaan. Immers, Microsoft wordt stapje voor stapje vanuit de werkplek een telco, Google lonkt naar UCaaS-platformprovider Broadsoft (dat met haar concepten UC ONE Hub en Project Tempo opschuift naar convergentie en enterprise), Unify (het voormalige Siemens Enterprise) is overgenomen door IT-dienstverlener Atos, partijen als Mitel, NTT, Vonage, 8×8 en Thinking Phones zijn met veel geld op een mondiaal overnamepad en verschuiven steeds meer richting cloud, telecomoperators ontwikkelen businessmodellen met cloud- en IP-diensten, lokale cloud communicatie-aanbieders groeien en internationaliseren en tenslotte zijn nieuwe innovatieve spelers bezig met geheel nieuwe communicatie- en collaboratie oplossingen ‘born in the cloud’ op basis van technologieën als WebRTC. Om zomaar een paar ontwikkelingen te noemen.

En dan heb ik het nog niet eens gehad over de trend dat partijen met een eigen hosted voice platform dat steeds meer zelf ook als dienst gaan aanbieden, zoals Broadsoft (BroadCloud) en Mitel (MiCloud). En dat er nieuwe partijen opstaan met een eigen cloud platform, zoals Kwebbl, of met een hosting/distributie systeem voor real-time communicatie oplossingen, zoals oneCentral (Callocate) en Motto (Flux). Zij kunnen heel snel nieuwe partijen als service provider faciliteren en hen helpen op de markt te komen. Deze bedrijven hechten sterk aan hun onafhankelijkheid van traditionele netwerk en service providers.

VoIP & UC Dossier in maart 2016

Uitgever Sellair van ChannelConnect publiceert in maart 2016 een superdik Voip & UC Dossier boordevol met interviews, achtergronden, overzichten en lijsten over de wereld van VoiP en Unified Communications. In dit dossier kijkt de redactie ondermeer naar de spelers die er nu en in de toekomst toe doen, trends voor de komende jaren en de verschillende verdienmodellen. De komende edities van ChannelConnect staat eveneens in het teken van deze gids.

Dit artikel verscheen in ChannelConnect 6/7 dec 2015.